Τα ηλεκτροστατικά φίλτρα χρησιμοποιούν την θεωρία του ηλεκτροστατικού φορτίου, η οποία περιγράφει την φόρτιση, με θετικό (περίσσια ηλεκτρονίων) ή αρνητικό (έλλειμμα ηλεκτρονίων) φορτίο, μιας επιφάνειας. Η ένια που περιγράφει το στατικό του φορτίο, αφήνει να εννοηθεί ότι ηλεκτρόνια δεν μπορούν να μεταφερθούν από το θετικό στο αρνητικό μέρος μέσο κλειστού ηλεκτρικού κυκλώματος. Η συσσώρευση ηλεκτρικού φορτίου σε μία περιοχή δίνει τη δυνατότητα δημιουργίας ηλεκτρομαγνητικού πεδίου.
Την ελκτική δύναμη σε ετερώνυμα φορτία από το ηλεκτρομαγνητικό πεδίο εκμεταλλεύονται τα ηλεκτροστατικά φίλτρα προκειμένου να παγιδεύσουν μικροσωματίδια σκόνης. Για να μπορέσουν όμως τα σωματίδια αυτά να επηρεαστούν από ηλεκτρομαγνητικό πεδίο θα πρέπει να αποκτήσουν τα ίδια ένα φορτίο. Έτσι η διαδικασία που ακολουθείται είναι η εξής: Αρχικά τα σωματίδια της σκόνης διέρχονται από αρνητικά φορτισμένα νήματα, με αποτέλεσμα να φορτιστούν αρνητικά. Στη συνέχεια, διέρχονται ανάμεσα από θετικά φορτισμένες πλάκες όπου, λόγω του ηλεκτρομαγνητικού πεδίου, η αρνητικά φορτισμένη σκόνη προσκολλάται στις θετικά φορτισμένες πλάκες. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται ο εγκλωβισμός σκόνης μεγέθους που μπορεί να πλησιάσει ακόμα και το 1μm (1 μικρό!) δηλαδή σε ιδανικές συνθήκες μεγέθους καπνού.
Παρόλα αυτά, το ηλεκτροστατικό φίλτρο για να λειτουργήσει απαιτεί κατάλληλα προφίλτρα τα οποία θα συγκρατήσουν την μεγαλύτερη ποσότητα των αερομεταφερόμενων σωματιδίων.